🌊 به‌مناسبت روز #خلیج_فارس

کهنه‌ترین نامی که از خلیج فارس به جای مانده‌است، نامی است که در کتیبه‌های کهن آسوری و پیش از ورود نژاد آریا به فلات ایران آمده و از این دریا به نام «نارمرتو»، به‌معنی رود تلخ یاد شده‌است. در کتیبه‌ای از داریوش کبیر در تنگهٔ سوئز آن را «دریایی که از پارس آید» ذکر کرده‌اند. در روزگار ساسانیان این خلیج را «دریای پارس» می‌گفتند. بطلمیوس در کتاب معروف جغرافیای خویش، که به زبان لاتین نوشته‌است، از این دریا به نام «پرسیکوس سینوس» یاد کرده‌است که درست به‌معنای خلیج فارس است.

(متن برگرفته از: مقالهٔ زنده‌یاد دکتر #احمد_اقتداری در کانال تلگرامیِ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، به نشانی @AfsharFoundation)
@cheshmocheragh

سالروز درگذشت #محمد_بهمن_بیگی
@cheshmocheragh

روز #معلم
#پرسه_در_متون
@cheshmocheragh

داستان‌های #شاهنامه، نویسنده و راوی: ایران‌دخت (اختصاصی کانال چشم‌وچراغ)
@cheshmocheragh

✍🏼 واژه‌گزینی در جهان (۲)

آیا می‌دانستید که مرکز بین‌المللی واژه‌شناسی (اینفوترم) وجود دارد؟
یونسکو این مرکز را در ۱۹۷۱ در اتریش، با هدف حمایت از همکاری‌های بین‌المللی در زمینهٔ واژه‌شناسی، تأسیس کرد. از برنامه‌های اصلی این مرکز می‌توان به گسترش مبانی علمی واژه‌شناسی اشاره کرد. مواردی چون گردآوری واژگان استاندارد، خدمات اطلاعاتی و مشاوره‌ای، مدیریت و پردازش داده‌ها و طراحی شبکهٔ بین‌المللی واژه‌شناسی (ترم‌نت) هم گوشه‌ای از فعالیت‌های آن هستند. ایران نیز با این مرکز همکاری دارد.
(برگرفته از: #رضا_منصوری. واژه‌گزینی در ایران و جهان. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۰، ص ۵۰-۵۱)
#واژه‌شناسی
@cheshmocheragh

چشم‌وچراغ با تأسف بسیار درگذشت استاد #نجف_دریابندری، مترجم گرانقدر را تسلیت می‌گوید.
@cheshmocheragh

💥به‌مناسبت سالروز درگذشت #بدیع_الزمان_فروزانفر

بدیع‌الزمان فروزانفر. سخن و سخنوران. تهران: چاپ پنجم، خوارزمی، ۱۳۹۰.
@cheshmocheragh

📚 #فکر_کردن_از_کتاب_خواندن_هم_مهمتر_است
استاد بدیع‌الزمان فروزانفر از پیشگامان نقد ادبی شمرده می‌شود. فروزانفر در کتاب ارزشمند «سخن و سخنوران» به نقد اشعار پنجاه‌وپنج شاعر مشهور فارسی‌زبان تا قرن ششم پرداخته‌است. ترتیب تاریخیِ شعرا و ادوار تاریخیِ شعر فارسی، تحولات سیر تاریخیِ زبان و شیوهٔ نظم از جمله معیارهایی است که در تقسیم‌بندی این کتاب لحاظ شده‌است. در هر بخش، ابتدا مختصری دربارهٔ احوال شاعر ــ مانند تاریخ‌های مهم و خصوصیات نظمیِ او ــ ذکر شده‌است؛ در ادامه، اشعاری از شاعر آمده و مؤلف در انتخاب اشعار، سهل و فصیح بودن و خالی بودن از هرگونه پیچیدگی و کلمات دشوار و نیز معیار بلاغت را ملاک انتخاب خود قرار داده‌است. مؤلف در تعیین مراتب شاعران از تقلید اجتناب کرده و خود به بررسی اشعار و افکار طبقه‌های مختلف پرداخته‌است.
این کتاب در دو جلد تألیف شده و شاعران خراسان و ماوراءالنهر در جلد نخست بررسی شده‌اند و شاعران عراق و آذربایجان در جلد دوم. فروزانفر در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۲ تألیف کتاب را به انجام رساند و ویرایش مفصل‌تری از اثر، همراه با فهرست اعلام، در ۱۳۵۰ منتشر شد.
@cheshmocheragh

سالروز درگذشت #احمد_گلچین_معانی
#پرسه_در_متون
@cheshmocheragh

✍🏼 به‌مناسبت روز جهانی #تالاسمی

«تالاسمی» نوعی اختلال خونی ارثی است که در پی پژوهش‌های پزشکی در اوایل دههٔ ۱۹۳۰ میلادی نامگذاری شد. بخش نخست واژهٔ انگلیسیِ thalassemia از لفظ یونانی «تالاسا» به معنی دریا آمده‌است؛ زیرا اولین بار این بیماری در ساکنان نواحی دریای مدیترانه دیده شد و کاربرد این لفظ در اشاره به دریای مدیترانه در متون یونانی سابقه دارد. صورت ترکیبیِ «امیا» در لاتینی به معنای خون است و در ساخت گروهی از اصطلاحات پزشکی کاربرد دارد، مانند viremia که معادل مصوب آن «ویروس‌خونی» است. یا fungemia که واژهٔ «قارچ‌خونی» برای آن تصویب شده‌است. اما برای واژهٔ تالاسمی معادلی تصویب نشده‌است.
به نظر شما این واژه را در زبان فارسی بپذیریم یا معادلی برای آن برگزینیم؟ لطفاً پیشنهادهای خود را به نشانی دبیر کانال بفرستید.
#واژه‌شناسی
@cheshmocheragh

ما وقتی تخیل خودمان را پرورش می‌دهیم و به کس دیگری می‌دهیم، مثل این است که آب زلالی داشته باشیم که از ظرف خودمان به ظرف طرف مقابل بریزیم. درواقع، تخیل من هم‌رنگ و هم‌شکل ظرف یا ظرفیت مخاطب می‌شود و از این لحظه است که دیگر تخیل منِ تنها نیست؛ تخیل کسی است که این را از من گرفته. هرچقدر که ظرف تخیل طرف مقابل من، مخاطب من یا تصویرگر پرورش‌یافته‌تر، رنگین‌تر و شکیل‌تر باشد، تخیل من در ظرفیت او شکل تازه‌تر و پیچیده‌تری به خود می‌گیرد.
(صحبت‌های خانم #سوسن_طاقدیس در نشست تخصصیِ «هیچ‌چیز واقعی‌تر از تخیل و مبهم‌تر از واقعیت نیست»، چاپ‌شده در کتاب ماه کودک و نوجوان، اسفند ۱۳۸۴ و فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۵، ص ۲۱۵)
#یادبود
@cheshmocheragh

زادروز شاعر: دکتر #غلامعلی_حداد_عادل
خوشنویس: احسان‌الله شکراللهی
@cheshmocheragh

داستان‌های #شاهنامه، نویسنده و راوی: ایران‌دخت (اختصاصی کانال چشم‌وچراغ)
@cheshmocheragh

📜 به مناسبت بزرگداشت حکیم ابوالقاسم #فردوسی و #پاسداشت زبان فارسی

طوس شایستگی آن را دارد که همان موقعیت را به خود بگیرد که «قونیه» نسبت به مولوی و «استراتفورد» نسبت به شکسپیر دارد…. کسانی که تربت جلال‌الدین مولوی را زیارت کرده‌اند، دیده‌اند که با چه تکریم و جبروتی از آن نگهداری می‌شود و موزهٔ آن گرانبار است از اشیای متلعق به مولوی و خانوادهٔ او و نسخه‌های کهن مثنوی و… و هرساله هزاران نفر از سراسر جهان به زیارت آن می‌شتابند و در ماه خاصی مدت چند روز مراسم نی‌نوازی و سماع صوفیانه در آن برپا می‌گردد که یادگار دوران مولانا را زنده نگاه دارد.
استراتفورد، زادگاه شکسپیر، نیز وضعیتی مشابه دارد… و تعداد دیدارکنندگان آن به‌شمار درنمی‌آید…. مفهوم فردوسی برای ایران از مفهوم شکسپیر برای انگلستان عمیق‌تر است. او تنها یک گویندهٔ بزرگ نیست، بلکه تکوین شخصیت ایران مدیون اوست، و یکی از اخلاقی‌ترین کتاب‌های جهان را، که «کتاب کتاب‌های» فارسی می‌باشد، به‌وجود آورده، و زندگی شخصی او نیز نمونهٔ تام اخلاق و انسانیت بوده.
(برگرفته از: #محمدعلی_اسلامی_ندوشن. مرزهای ناپیدا. تهران: یزدان، ۱۳۷۶، ص ۱۶۰ و ۱۶۱)
#گزین_گویه
https://tttttt.me/cheshmocheragh

✍🏼 نخستین آموزگار زبان فارسی در #دارالفنون

در ۱۳۲۷ قمری که من وارد کلاس دوم دارالفنون شدم، زبان و ادبیات فارسی در برنامهٔ آن نبود… و از اول فروردین ۱۲۹۲ شمسی نخستین برنامهٔ رسمی مصوب شورای معارف و وزارت معارف به طبع رسید و در آن زبان فارسی منظور گردید…. نخستین معلم آن «میرزا عبدالعظیم‌خان گَرَکانی» بود که با تألیف و طبع منتخبات نظم و نثر اساتید زبان فارسی (به نام فرائدالأدب) و دستور زبان فارسی، تسهیلات بسیار در کار تعلیم زبان فراهم ساخت…. میرزا عبدالعظیم‌خان قریب تمام عمر خود را در این راه صرف کرد. ایرانیان باغیرت باید به او تأسی جویند و اجازه ندهند میراث گرانبهای آنان دستخوش نادان‌ها و دشمنان این مرز و بوم شود.

برگرفته از: #عیسی_صدیق، مقالهٔ «میرزا عبدالعظیم‌خان قریب و آغاز تدریس زبان فارسی در دارالفنون»، در مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی #دانشگاه_تهران، سال سیزدهم، تیر ۱۳۴۵، شمارهٔ ۴ (پیاپی ۵۲)، ص ۱۸–۲۰.

استاد #میرزا_عبدالعظیم_خان_قریب_گرکانی

https://tttttt.me/cheshmocheragh

🔶#بنیاد_فردوسی_شاخه_توس برگزار می کند:

✔️گام به گام تا ۲۵ اردیبهشت‌ماه

♦️ بزرگداشت #فردوسی را
به‌گونه‌ی زنده در صفحه اینستاگرام #بنیاد_فردوسی_شاخه_توس دنبال کنید.


🆔https://instagram.com/bonyadeferdowsitous?igshid=fibxoyhozabw

🔷گاه: ۲۵ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹/ ساعت ۱۰:۳۰ بامداد


💠#بنیاد_فردوسی_مشهد
💠#كانون_شاهنامه_فردوسي_توس

‏🆔https://tttttt.me/bonyadeferdowsitous

✍🏼 به‌مناسبت سالروز درگذشت #حبیب_یغمایی

از کلمات و لغاتی که #فرهنگستان [اول] تصویب کرده، شاید حدود صدی پنج اصل و ریشهٔ صحیح داشته باشد و قابل پذیرفتن باشد و، بااین‌همه، موارد استعمال آنها بسته به نظر نویسنده است و نمی‌توان تحمیل کرد. مثلاً فرهنگ، شهربانی، شهرداری، دادگستری، دادسرا، دانشجو، و از این قبیل کلمات هرچند ترکیبی ناخوش‌آیند ندارد، اما در به‌کار بردن آنها باید نویسنده را آزاد گذاشت و اگر توجه دقیق‌تری بکنیم و تعصب را هم کنار بگذاریم، حتی به‌کار بردن چنین لغات به‌جای معادل متداول آنها از قبیل معارف، عدلیه، بلدیه و غیره که در تمام شرق میانه و ممالک اسلامی رایج است، چندان لطفی ندارد.
#واژه‌_شناسی
https://tttttt.me/cheshmocheragh