🎥 جامعه ایران در مسیر راست‌گرایی؟

🔶 گفتگوی شروین وکیلی و عباس کاظمی

🔻شروین وکیلی: نظام پادشاهی در ایران مبتنی بر سلطنت نبوده است. با مطالعه تاریخ می‌بینیم که در سنت ایرانی اینگونه نبوده که پادشاهی مثل نظام‌های سلطنتی اروپا به فرزند ارشد واگذار شود، بلکه براساس نوعی شایسته‌سالاری بوده است. حتی صدر اعظم نیز از پایین به بالا انتخاب می‌شد. ایرانیان به چنین نظم سیاسی‌ای گرایش دارند. در تمام دوره‌های مدرن، نوعی سیاست فراموشی و عدم توجه به گذشته دنبال می‌شود که باعث هویت‌زدایی خواهد شد.

🔺عباس کاظمی:‌ صورت‌بندی آقای وکیلی گذشته‌نگر است و در نهایت به ساختار اقتدارگرایی‌ای که در حال ظهور است، تن خواهد داد. در نبود اپوزیسیون کارآمد، جامعه با پشتوانه ملی‌گرایی به سمت راست‌گرایی افراطی و سلطنت‌طلبی می‌رود. متاسفانه عده زیادی از مردم نیز به دلیل ناامیدی‌ای که دارند، حاضرند با جریان سلطنت‌طلب همراهی کنند. اینکه جامعه دوباره به عقب برگردد و بخواهد نظام اقتدارگرایی‌ای را در شکل دیگری ایجاد کند، یک خطر است.

🎞 فیلم این گفتگو در یوتوب آزاد:
https://youtu.be/uKnY5em5fnI

✅ حمایت «ارزی» و «ریالی» از آزاد

🆔@AzadSocial

به اطلاع می‌رساند بیش از ۱۸۰ چکیده به دبیرخانه همایش ارسال، و در روزهای گذشته به همه دوستان، از طریق ایمیل دریافت چکیده اطلاع‌رسانی شده‌است، فرایند داوری و وارسی اولیه ادامه دارد، و تا پیش از شروع سال به همه دوستان، ایمیل نتیجه داوری ارسال خواهد شد.
از آنجا که ارائه در همایش بر اساس ارسال جستار ۳ تا ۵ هزار کلمه‌ای خواهد بود و این جستار تا پایان فروردین ماه از طریق ایمیل همایش باید ارسال شود، پیشنهاد دبیرخانه همایش این است که دوستانی که چکیده ارسال کردند، در صورت علاقه به ارائه، شروع به نوشتن جستار کنند.
عزیزان فقط می‌توانند یک جستار تک اسمه به همایش ارسال کنند، به عبارتی دیگر یک نفر نمی‌تواند بیش از یک ارائه داشته باشد مگر اینکه در جستار دوم، نفر اول نباشد و نویسنده‌‌ی همکار باشد.
با احترام
عباس کاظمی
دبیر همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری جامعه‌ی ایران

نجات دهنده در گور خفته است:
انتظار و بازگشت به گذشته (1)

عباس کاظمی

گفت و‌گوهای روزمره مردم معمولی، طبقات بالادست و افرادی از طبقات حاکم اما ناراضی، هیچ‌گاه تا بدین اندازه در پیوند با هم از قرابتی خویشاوندی برخوردار نبوده‌است. چرا که در کانون اغلب گفت وگوهای روزمره در میان گروه‌های اجتماعی مختلف، مفهوم انتظار نهفته‌است. از آنجا که انتظار پیامدهای بی‌شماری از نهیلیسم، کسالت، خشم تا دلتنگی و صبر را به همراه دارد مفهومی مبهم و دو پهلوست چرا که هم وجهی محافظه‌کارانه و هم وجهی رهایی بخش دارد. در وجه محافظه‌کارانه آن، انتظار نوعی وادادگی در برابر نیروهای بیگانه و نماد بی‌قدرتی و بازتولید روزانه شیوه‌ای از سلطه‌است که «بر ایجاد وضعیتی عمومی و دائمی ناامنی» بنا شده است در تعبیر بوردیویی، انتظار بخشی از سلطه‌ی نمادین می‌تواند تلقی‌شود. قدرت‌های حاکم می‌توانند با تولید نوعی «زمان اجتماعی» خاص، افراد را در وضعیت انتظار نگه دارند. این وضعیت نوعی کنترل نامرئی ایجاد می‌کند که مانع از اقدام مستقیم مردم برای تغییر شرایط می‌شود. شهرام خسروی به میانجی مفهوم "زندگی پرمخاطره" ( precarious lives) وضعیتی از عدم اطمینان دائمی را ترسیم می‌کند که نه‌تنها به معنای امید برای یک آینده‌ی بهتر نیست، بلکه به‌معنای نداشتن گزینه‌های قطعی برای تغییر شرایط در زمان حال است.

این گونه می‌توان گفت که چندین دهه متوالی قرار گرفتن در "لحظه‌ی حساس‌کنونی" به تخریب و «ابتذال انتظار» منجر شده‌است. از این رو امر اضطراری(the emergency) سد راه لحظه‌ی امر نوظهور ( the emergent) شده است. پیامد ناخواسته‌ی این ابتذال انتظار می‌تواند خود را در شکل گذشته‌گرایی نشان دهد. این دومین وجه محافظه‌کارانه انتظار است که اگر به تغییری متنهی شود آن تغییر بازگرداندن نظم قبلی است! در وجه اول، از انتظار به مثابه سلاحی برای انفعال بیشتر استفاده می‌شود اما در اینجا، انتظار، می‌تواند همزمان ما را به عقب برگرداند اگرچه به نظر چشم به آینده دارد اما ممکن است تماما چهره‌اش را به جای آینده به سمت گذشته برگردانده باشد این زمان نه برای دیدن ویرانه ها به تعبیر والتربنیامین بلکه برای دیدن درخشش‌هایی است که ممکن است سراب باشند. هر روز بخش بیشتری از مردم نجات دهنده‌ای را فریاد می‌کشند که در گور خفته است! در این «وضعیت انتظارگونه‌گی» که جامعه در آن قرار گرفته‌است، هر چه بیشتر قدرت تخیل از امکان‌های پیش رو از ما سلب شده و در عوض، بسته‌ی حاضر آماده‌ای از گذشته به ما داده شده است. از این رو انتظار معنای خاصی یافته است: آنها که هستند کی می‌روند و آنها که رفتند کی بر می‌گردند!
در این تلقی گذشته‌گرایانه از انتظار است که مفهوم "خوشبینی ظالمانه" نهفته است که در آن گذشته جای یک تصویر روشن‌تر از آینده می‌نشیند، گذشته‌ای که به مثابه بهشت به تصویر کشیده شده، اما در این ایدئولوژی روشن نمی‌شود که این بهشت دیگر قابل دسترس نیست! چون صرفا تصویری از آن در دسترس است که در دلبستگی‌های(attachments) مردم ریشه‌دارد. از این رو به دلیل تحقق ناپذیری‌اش ظالمانه می‌شود.
اینک آشکار شده است که جامعه‌ای که چندین دهه ذیل بحران زیسته اینک با تن و روانی خسته، «عادی شدن بحران» را به چالش می‌کشد و به استقبال تغییر پیش از وقع آن می‌رود. از تغییر اسامی خیابان‌ها تا بازی کردن سرخوشانه با امور جدی و سیاسی و تغییر داستان‌های زندگی در مخالفت با داستان‌های رسمی همه اینها نوید امری نوظهور را می‌دهد. این شکل بندی جدید عاطفی، روانی و ذهنی از جامعه می‌تواند، سرمنشا گریز از تقلاهای فردی به امر جدید جمعی باشد. می‌تواند کنشی جمعی و در نتیجه تخیل ما را سامان دهد به شرط آنکه آگاهانه‌تر و عاملانه‌تر در تغییر شرایط خود بکوشیم و از گرفتار شدن در دام گذشته‌گرایی فاصله بگیریم.

شنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۳

@varijkazemi

راست‌گرایی در جامعه‌شناسی ۱

علی طایفی

روند گفتگوهای بین متفکران در حوزه‌های مختلف علمی از جمله اجتماعی در طی چند سال گذشته بسیار سودمند است. پیشتر نیز به برخی رویکردهای راست با گرایش‌های محافظه‌کارانه ناظر بر قدرت که ایستاده بر قامت ملی‌گرایی، پادشاهی‌گرایی و فرهنگ شبانی‌گری است، پرداخته‌ام که چگونه چنین رویکردهایی می‌تواند زمینه‌ساز خشونت‌های ساختاری گردد.

در باب نظرات شروین که لزوما نظریه اجتماعی نیست، یادداشتی در اینجا نوشته‌ام که در جای خود قابل نقد و نظر است. در گفتگوی اخیر عباس کاظمی با شروین وکیلی درباره راست‌گرایی در جامعه، مجددا بحث‌هایی زیر نام جامعه‌شناسی مطرح می‌شود که بنظرم بشدت حول گزاره‌هایی ذهنی که به برخی از آنها می‌پردازم.

یکی از استدلال‌های شروین درباب تحلیل بازماندگان کشته شدگان که دارای گرایش ملی‌گرایی‌اند، گویای یک سوی داستان است و همه واقعیت را بیان نمی کند. در واقع تحلیل محتوای واکنش‌های خانواده کشته‌شدگان نیز چندان گویای این موضوع نیست که این بخش از مردم رویکردی ملی‌گرایانه دارند.

در واقع بنظر من چون صاحبان قدرت سانترالیستی و مرکزگرا به کشتار مردم دست زده‌اند طبعا واکنش ها هم پیرامون همین کانون کشتار خواهد گشت که در سطح ملی است. این رویکرد اصولا مغلطه جز با کل است و پایایی متدولوژیک ندارد.

از سوی دیگر با تقلیل مسایل مبرم به فاکت های کم دامنه و خرد و یا تعمیم یافته های خرد برای ارایه تیوری‌های کلان نمی‌توان چشم بر واقعیت بست. بقول میردال حتی اگر چنین کنیم واقعیت، سخت لگدپران است و در جای دیگری چهره بر خواهد نمود.

شروین تاکید دارد که جامعه ایران اصولا فردگراست که بنظرم واقعیت تاریخی ندارد. فرد در ساختار اجتماعی ایران همواره تحت نفوذ قدرت جمعی بوده و است. این امر تضادی با یکتاپرستی در نظام قدرت سیاسی ندارد چرا که در ساختار حتی جمعی و قبیله‌ای کشور در نهایت یک فرد، رییس ایل و تبار بوده و نقش ولایت در فقاهت، شفاعت و شقاوت را برعهده داشته و دارد.

از این منظر جامعه ایران دارای فرهنگ عمومی قبیله‌گرایی است که همچنان در مناسبات اجتماعی نقش‌آفرینی می‌کند. در چنین ساختاری اصولا فردگرایی بمعنای اندیویدوالیسم زمینه بروز پیدا نکرده است.

نشانه‌های بازگشت به گذشته در بین بخشی از مردم در تظاهرات اجتماعی و فکری، به دلیل فرار از سختی شرایط اکنون و تردید و نگرانی از آینده است و اگر نوستالوژی دین و فرهنگ گذشته در نقاطی از جغرافیا و فرهنگ ایران دیده می‌‌شود نشانگر فرار به گذشته است نه تاسی به گذشته.

این گریز از واقعیت‌های سخت و لَخت امروز است که در رویکرد تحول‌خواهی بجای آینده بسوی گذشته سقوط می‌کند. به بیان دیگر پادشاهی ‌گرایی اصولا ارتجاعی و گذشته‌گراست. چنین رویکردی رستگاری و راه‌توسعه کشور را مانند دین و حاکمان دینی در گذشته تمدنی ایرانی یا اسلامی می‌جوید.

شاهنشاهی‌گرایی بعنوان سرمشق ایرانیان اگر حتی امری تاریخی بوده ولی دیگر چنین نیست. تجربه دمکراسی حتی نیم‌بند و جمهوریت حتی ولایی و اسلامی، و تجربه درک حقوق شهروندی و مدنی مانع از بازآفرینی این گرایش شاه‌پرستی و فریدون‌گرایی در ایران می‌شود.
ادامه دارد

سنجشگری مسایل اجتماعی ایران
https://tttttt.me/alitayefi1

جلسه آخر کلاس دکتری نظریه‌ی فرهنگی

دماوند، خانه گردو

اسفند ۱۴۰۳

#کلاس #جامعه_شناسی_در_سفر #دماوند #ساختار_احساسات #گذشته


https://tttttt.me/Varijkazemi

سفر همواره مقصدی ندارد، گاهی باید به سفری بی مقصد رفت، یا دست‌کم مقصدی واحد و مشخص، چرا که این مسیر است که سفر را معنا می‌کند.

والتربنیامین گم شدن پرسه‌زن در شهر را به ما یادآور می‌شود، من اینجا از گم شدن در سفر می‌گویم😊

عباس کاظمی
@varijkazemi

این سخن برای آن کس است که او به سخن محتاج است که اِدراک کند، اما آن‌که بی‌سخن ادراک کند با وی چه حاجتِ سخن است؟

فیه مافیه، مولانا

@varijkazemi

#آینده #انتظار #ایران

✅عباس کاظمی

🔽سوم آذر ۱۴۰۳

🔸ایدئولوژی وفاق و نومحافظه کاران

🔺مکان باشگاه اندیشه

#وفاق #تغییر #انقلاب #نومحافظه_کاری #جامعه #تضاد #ساختار_احساسات #مذهب #راست_گرایی

https://tttttt.me/Varijkazemi

کتابی که در این نوشته معرفی می‌شود، تلاش می‌کند ابعاد فرهنگی و اجتماعی مختلف مگامال‌ها را در تهرانِ دهۀ 90 مورد بررسی قرار دهد؛ از توجه به معنای ذهنی خریدارانی که به این مراکز تجاری مراجعه می‌کنند تا نسبت مگامال‌ها با اقتصاد سیاسی شهر.

#نقد_کتاب #مگامال #مراکز_خرید #عطیه_توسلی
👇

خرید آن‌لاین کتاب از فیدیبو

@varijkazemi

تجربه مدرنیته شهری به میانجی مراکز خرید تهران
( از فروشگاه توکو تا ساختمان آلومینیوم)

به روایت؛ عباس کاظمی

کارگاه تئوری؛ چهارشنبه ۲۰ فروردین ۱۴۰۴ ساعت ۲۰ الی ۲۱:۳۰ در بستر گوگل میت

کارگاه عملی؛ پنجشنبه ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ ساعت ۱۰ الی ۱۳

با بازدید پیرامونی از؛ مراکز خرید مهم خیابان فردوسی و جمهوری(نادری)

🔸ظرفیت برای کارگاه عملی؛ محدود

در این برنامه عموم علاقمندان میتوانند شرکت کنند


امکان ثبت در کارگاه‌ِ تئوری یا عملی بصورت تک کارگاه وجود دارد. برای اطلاعات بیشتر به شماره قید شده در پوستر تماس بگیرید.


شماره کارت
6219861060921201
بانک سامان بنام شهره مجمع

ثبت نام؛ 09125474889

@parsehayeshahri
@sepantasocialscience

https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/231132/


🔻مصاحبه محسن آزموده با دکتر حسن محدثی

🔲در حاشیه همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری جامعه‌ی ایران

🔺 فروردین ۱۴۰۴


دیگر مصاحبه‌ها

مصاحبه با دکتر معیدفر

مصاحبه با دکتر محمد رضایی

مصاحبه با دکتر عباس کاظمی

مصاحبه با دکتر آرمان ذاکری


https://tttttt.me/NewHasanMohaddesi

توجه ⚠️
ظرفیت کارگاه عملی روزپنج‌شنبه تکمیل شد،
تنها در بخش نظری کارگاه که آنلاین است ظرفیت باقی است.

ثبت نام بخش نظری جلسه‌ی آنلاین

عباس کاظمی

در ابتدای قرن ۱۹ تبدیل روشنایی نفتی به روشنایی گازی نماد مدرنیته شهری شد. مرکز خرید لندن به اولین منطقه شهری تبدیل شد که در سال 1807 با نور گاز روشن شد. این نوآوری که نتیجه انقلاب صنعتی بود، برای اولین بار در کارخانه ها برای طولانی کردن ساعات کار و افزایش کارایی استفاده شد. هنگامی که در خیابان ها به کار گرفته شد، فرهنگ باروک باعث ایجاد زندگی شبانه مدرن شد. چرا که در قرن ۱۷، دربارهای اروپایی (مانند ورسای در فرانسه) شروع به استفاده از نور مصنوعی برای تبدیل شب به عرصه‌ای برای نمایش قدرت، ثروت و شکوه خود کردند. این شیوه به‌تدریج از دربار به خیابان‌های شهر سرایت کرد، جایی که روشنایی خیابانی به مردم اجازه می‌‌داد شب را نه به‌عنوان زمانی برای سکون و تاریکی، بلکه به‌عنوان فضایی برای تجربهٔ اجتماعی و فرهنگی نوین ببینند.
در ۱۸۸۰ برادوی با نور برق روشن شد،در لندن و پاریس تنها چند سال قبل برق خیابانهای شهر را فتح کرد‌ با این حال روشن نگه داشتن شهر از طریق برق هنوز ساده نبود و مشکلات خود را داشت. از این رو هنوز تا سال ۱۹۰۴ شکلهای پیشرفته تر چراغهای گازی در خیابانهای نیویورک حضور داشت.
@varijkazemi

عباس کاظمی

جنون مصرف

الکساندر لونوا، تصویری از فروشگاه خربد بن‌مارشه در پاریس ۱۹۰۲ ترسیم می‌کند که امیل زولا پیش از آن در اواخر قرن نوزده در رمان‌ بهشت‌بانوان و والتربنیامین چند دهه بعد در پروژه‌ی پاساژها آن را دست‌مایه نقد‌فرهنگی‌مدرنیته قرار داده‌اند.
در این نقاشی، با تصویری پر هرج‌ومرج و شلوغ مواجه‌ایم: انبوهی از جمعیت عمدتا زنان با حالات چهره و بدن‌اغراق‌آمیز، در بن‌مارشه ازدحام کرده‌اند. ترکیب‌بندی به شکل مارپیچی یا گردابه‌ای است؛ گویی مردم در گردابی بصری و روانی از مصرف‌گرایی گرفتار شده‌اند.
افراد به حالتی اغوا‌شده، مسخ‌شده یا حتی دیوانه‌وار به سمت کالاها هجوم می‌برند: حالتی از جنون یا روان پریشی جمعی. بدن‌هایی که کشیده شده‌اند یا در حال افتادن‌اند‌ و در رقابتی فیزیکی برای تصاحب کالا درگیر شده‌اند.این اغراق‌های بدنی و بی‌نظمی حرکات، استعاره‌ای از ازبین‌رفتن نظم عقلانی در مواجهه با کالا است.
@varijkazemi

#مصرف #فروشگاه_خرید