چند نکته دربارۀ لغت‌نامۀ دهخدا

۱. لغت‌نامۀ دهخدا بزرگ‌ترین کتابِ زبانِ فارسی است که در بیست و چهار هزار صفحۀ بزرگِ سه‌ستونی چاپ شده‌است.
۲. فقط بخشی از لغت‌نامه را شخصِ علامه دهخدا تألیف کرده و بخشِ اعظمِ آن‌ حاصلِ کارِ ده‌ها مؤلفِ دیگر است.
۳. لغت‌نامه محتوای تمامِ فرهنگ‌های قدیمیِ فارسی را نقل کرده‌است و شما را از مراجعه به آن فرهنگ‌ها بی‌نیاز می‌سازد.
۴. زبان و بیانِ لغت‌نامه غالباً سنگین و ادیبانه است و فهمش برای نسلِ جدید سخت است.
۵. لغت‌نامه با امکاناتِ زمانِ خود و به شیوۀ سنتی تألیف شده و متأسفانه پُر از نایک‌دستی و ناهم‌آهنگی‌های روش‌شناختی است.
۶. لغت‌نامه هرگز ویرایشِ محتوایی و روزآمد نشده و سال‌هاست که هیچ واژۀ جدیدی به آن نیفزوده‌اند. ویرایشِ محتوایی و به روز رسانیِ آن مستلزمِ بودجه و امکاناتِ زیادی است که در توانِ مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا نیست.
۷. لغت‌نامه برای کمک به خواندن و فهمِ متونِ کهنِ فارسی تألیف شده‌است. هرگز انتظار نداشته‌باشید که واژه‌ها و اصطلاحاتِ جدیدِ فارسیِ امروز را در لغت‌نامه بیابید.
۸. هزاران واژه و معنی در لغت‌نامه هست که هرگز در متونِ کهنِ فارسی به کار نرفته‌اند و امروزه هم در فارسی رایج نیستند. بخشِ عمده‌ای از آن‌ها واژه‌های عربیِ قدیمی و مهجورند.
صِرفِ این‌که واژه‌ای یا معنایی در لغت‌نامه آمده دلیل بر رایج بودنش در فارسی نیست. واژۀ قدیمی باید در متون به کار رفته باشد، وگرنه ارزشی ندارد.

#بهروز صفرزاده
شنبه ۱۴۰۰/۱۲/۲۱
#فرهنگ‌نویسی

سیر
سیر: مشهور است که برادرِ پیاز باشد و به عربی ثوم خوانند.

فرهنگِ برهانِ قاطع
تألیف‌شده در سالِ ۱۰۶۲ق

#فرهنگ‌نویسی

🍁 فرهنگ‌نویسی

▪️با حضور بهروز صفرزاده

02:11 فرهنگ لغت چیست؟
03:27 نخستین فرهنگ به‌جامانده
04:23 کاربرد فرهنگ در گذشته
06:50 دو دستهٔ کلی فرهنگ‌ها
09:08 دهخدا و فرهنگ‌نویسی
10:40 تفاوت فرهنگ‌های دیروز با امروز
14:35 دربارهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا
18:39 نقدی بر فرهنگ‌های برخط
26:20 دربارهٔ فرهنگ موضوعی فارسی
32:24 فرق فرهنگ با واژه‌نامه
44:56 یادی از دکتر محمد معین (۱۲۹۷ ــ ۱۳۵۰)
51:08 یکی از خلأهای بزرگ ما در فرهنگ‌نویسی
53:41 دربارهٔ فرهنگ جامع زبان فارسی
55:44 پیشنهاد راه‌اندازی فرهنگ‌ برخط به‌روزشونده

©️از: مجله چاووش (شبکه چهار؛ ۱۴۰۲/۶/۲)

#️⃣ #فرهنگ #فرهنگ‌نویسی

سیسنبر
به دو سینِ مُهمَله، اول مکسور و دوم مفتوح، و در میانِ هردو یاءِ مُثَنّاةِ تحتانیۀ ساکنه، و سکونِ نون و فتحِ باءِ مُوَحَّده و راءِ مُهمَله در آخر.

عقیلیِ خراسانی
مخزن‌الادویه

بنده‌خدا چه جونی کنده تا املا و تلفظِ واژۀ سیسنبرو به خواننده بگه! 😁 تازه اگه خواننده دقت و سوادش‌و داشته‌باشه و منظورش‌و درست بفهمه.

با امکاناتِ امروزی چه راحت می‌نویسیم:
سیسنبر sisambar

#فرهنگ‌نویسی

🍁 فرهنگ‌نویسی

▪️با حضور بهروز صفرزاده

02:11 فرهنگ لغت چیست؟
03:27 نخستین فرهنگ به‌جامانده
04:23 کاربرد فرهنگ در گذشته
06:50 دو دستهٔ کلی فرهنگ‌ها
09:08 دهخدا و فرهنگ‌نویسی
10:40 تفاوت فرهنگ‌های دیروز با امروز
14:35 دربارهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا
18:39 نقدی بر فرهنگ‌های برخط
26:20 دربارهٔ فرهنگ موضوعی فارسی
32:24 فرق فرهنگ با واژه‌نامه
44:56 یادی از دکتر محمد معین (۱۲۹۷ ــ ۱۳۵۰)
51:08 یکی از خلأهای بزرگ ما در فرهنگ‌نویسی
53:41 دربارهٔ فرهنگ جامع زبان فارسی
55:44 پیشنهاد راه‌اندازی فرهنگ‌ برخط به‌روزشونده

©️از: مجله چاووش (شبکه چهار؛ ۱۴۰۲/۶/۲)

#️⃣ #فرهنگ #فرهنگ‌نویسی

چند نکته دربارۀ لغت‌نامۀ دهخدا

۱. لغت‌نامۀ دهخدا بزرگ‌ترین کتابِ زبانِ فارسی است که در بیست و چهار هزار صفحۀ بزرگِ سه‌ستونی چاپ شده‌است.
۲. فقط بخشی از لغت‌نامه را شخصِ علامه دهخدا تألیف کرده و بخشِ اعظمِ آن‌ حاصلِ کارِ ده‌ها مؤلفِ دیگر است.
۳. لغت‌نامه محتوای تمامِ فرهنگ‌های قدیمیِ فارسی را نقل کرده‌است و شما را از مراجعه به آن فرهنگ‌ها بی‌نیاز می‌سازد.
۴. زبان و بیانِ لغت‌نامه غالباً سنگین و ادیبانه است و فهمش برای نسلِ جدید سخت است.
۵. لغت‌نامه با امکاناتِ زمانِ خود و به شیوۀ سنتی تألیف شده و متأسفانه پُر از نایک‌دستی و ناهم‌آهنگی‌های روش‌شناختی است.
۶. لغت‌نامه هرگز ویرایشِ محتوایی و روزآمد نشده و سال‌هاست که هیچ واژۀ جدیدی به آن نیفزوده‌اند. ویرایشِ محتوایی و به روز رسانیِ آن مستلزمِ بودجه و امکاناتِ زیادی است که در توانِ مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا نیست.
۷. لغت‌نامه برای کمک به خواندن و فهمِ متونِ کهنِ فارسی تألیف شده‌است. هرگز انتظار نداشته‌باشید که واژه‌ها و اصطلاحاتِ جدیدِ فارسیِ امروز را در لغت‌نامه بیابید.
۸. هزاران واژه و معنی در لغت‌نامه هست که هرگز در متونِ کهنِ فارسی به کار نرفته‌اند و امروزه هم در فارسی رایج نیستند. بخشِ عمده‌ای از آن‌ها واژه‌های عربیِ قدیمی و مهجورند.
صِرفِ این‌که واژه‌ای یا معنایی در لغت‌نامه آمده دلیل بر رایج بودنش در فارسی نیست. واژۀ قدیمی باید در متون به کار رفته باشد، وگرنه ارزشی ندارد.

#بهروز صفرزاده
شنبه ۱۴۰۰/۱۲/۲۱
#فرهنگ‌نویسی

نکته‌ای دربارۀ لغت‌نامۀ دهخدا
لغت‌نامۀ دهخدا بزرگ‌ترین کتابِ زبانِ فارسی است، اما به دردِ ۹۹٪ مردم نمی‌خورَد. و متأسفانه ۹۹٪ مردم نمی‌دانند که این کتاب به دردشان نمی‌خورَد.
فقط کسی که استادِ مسلمِ زبان و ادبیاتِ فارسی باشد می‌تواند از این کتاب درست استفاده کند. این کتاب برای اکثرِ مراجعه‌کنندگان حتی ممکن است گم‌راه‌کننده باشد.
اگر کسی بتواند یک صفحۀ کامل از آن را درست روخوانی کند و دقیق بفهمد، باید به او دکترای افتخاری داد!
فرهنگِ بزرگِ سخن را باید جای‌گزینِ لغت‌نامۀ دهخدا کرد.

#فرهنگ‌نویسی

نکته‌ای دربارۀ لغت‌نامۀ دهخدا

هزاران واژه و معنی در لغت‌نامۀ دهخدا هست که هرگز در متونِ کهنِ فارسی به کار نرفته‌اند و امروزه هم در فارسی رایج نیستند.
بخشِ عمده‌ای از آن‌ها واژه‌های عربیِ قدیمی و مهجورند.
صِرفِ این‌که واژه‌ای یا معنایی در لغت‌نامه آمده دلیل بر رایج بودنش در فارسی نیست.
واژۀ قدیمی باید در متون به کار رفته باشد، وگرنه ارزشی ندارد.

#فرهنگ‌نویسی

مدخلِ دل‌بخواهی در فرهنگِ بزرگِ سخن

به ما می‌گوید که
۱. واژۀ دل‌بخواهی از چهار تک‌واژ تشکیل شده‌است: دل + ب‍ + خواه + -ی.
آوانگارش این را به ما می‌گوید.
۲. از لحاظِ دستوری صفت است.
۳. واژه‌ای است که در گفت و گو/ گفتار به کار می‌رود، نه در بافتِ رسمی. یعنی واژه‌ای گفتاری و محاوره‌ای است.
۴. معنی‌اش مَجازی است، نه حقیقی.
۵. هیچ فرقی با دل‌بخواه ندارد. یعنی دل‌بخواه و دل‌بخواهی را می‌توان به جای هم به کار برد.

ببینید چه‌قدر اطلاعات در همین یک سطر و نیمِ کوتاه گنجانده شده.
اغلبِ مراجعان به فرهنگ نمی‌توانند از این اطلاعات درست استفاده کنند، چون زبانِ فرهنگ را بلد نیستند و مقدمۀ فرهنگ را هم نخوانده‌اند.

#فرهنگ‌نویسی

هیچ فرهنگِ لغتی کامل نیست.
حتی روزآمدترین فرهنگ‌ها هم همیشه چند گام از زبان عقب‌اند.
No dictionary is complete.
Even the most updated ones always lag a few steps behind the language.

#بهروز صفرزاده
#فرهنگ‌نویسی

فرهنگ‌ها (لغت‌نامه‌ها) مانندِ ساعت‌ها هستند؛ بدترینشان بهتر از هیچ است و از بهترینشان هم نمی‌توان توقع داشت کاملاً دقیق و درست باشد.

سمیوئل جانسن
#فرهنگ‌نویسی

سیر
سیر: مشهور است که برادرِ پیاز باشد و به عربی ثوم خوانند.

فرهنگِ برهانِ قاطع
تألیف‌شده در سالِ ۱۰۶۲ق

#فرهنگ‌نویسی

چند نکته دربارۀ لغت‌نامۀ دهخدا

۱. لغت‌نامۀ دهخدا بزرگ‌ترین کتابِ زبانِ فارسی است که در بیست و چهار هزار صفحۀ بزرگِ سه‌ستونی چاپ شده‌است.
۲. فقط بخشی از لغت‌نامه را شخصِ علامه دهخدا تألیف کرده و بخشِ اعظمِ آن‌ حاصلِ کارِ ده‌ها مؤلفِ دیگر است.
۳. لغت‌نامه محتوای تمامِ فرهنگ‌های قدیمیِ فارسی را نقل کرده‌است و شما را از مراجعه به آن فرهنگ‌ها بی‌نیاز می‌سازد.
۴. زبان و بیانِ لغت‌نامه غالباً سنگین و ادیبانه است و فهمش برای نسلِ جدید سخت است.
۵. لغت‌نامه با امکاناتِ زمانِ خود و به شیوۀ سنتی تألیف شده و متأسفانه پُر از نایک‌دستی و ناهم‌آهنگی‌های روش‌شناختی است.
۶. لغت‌نامه هرگز ویرایشِ محتوایی و روزآمد نشده و سال‌هاست که هیچ واژۀ جدیدی به آن نیفزوده‌اند. ویرایشِ محتوایی و به روز رسانیِ آن مستلزمِ بودجه و امکاناتِ زیادی است که در توانِ مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا نیست.
۷. لغت‌نامه برای کمک به خواندن و فهمِ متونِ کهنِ فارسی تألیف شده‌است. هرگز انتظار نداشته‌باشید که واژه‌ها و اصطلاحاتِ جدیدِ فارسیِ امروز را در لغت‌نامه بیابید.
۸. هزاران واژه و معنی در لغت‌نامه هست که هرگز در متونِ کهنِ فارسی به کار نرفته‌اند و امروزه هم در فارسی رایج نیستند. بخشِ عمده‌ای از آن‌ها واژه‌های عربیِ قدیمی و مهجورند.
صِرفِ این‌که واژه‌ای یا معنایی در لغت‌نامه آمده دلیل بر رایج بودنش در فارسی نیست. واژۀ قدیمی باید در متون به کار رفته باشد، وگرنه ارزشی ندارد.

#بهروز صفرزاده
شنبه ۱۴۰۰/۱۲/۲۱
#فرهنگ‌نویسی

نکته‌ای دربارۀ لغت‌نامۀ دهخدا
لغت‌نامۀ دهخدا بزرگ‌ترین کتابِ زبانِ فارسی است، اما به دردِ ۹۹٪ مردم نمی‌خورَد. و متأسفانه ۹۹٪ مردم نمی‌دانند که این کتاب به دردشان نمی‌خورَد.
فقط کسی که استادِ مسلمِ زبان و ادبیاتِ فارسی باشد می‌تواند از این کتاب درست استفاده کند. این کتاب برای اکثرِ مراجعه‌کنندگان حتی ممکن است گم‌راه‌کننده باشد.
اگر کسی بتواند یک صفحۀ کامل از آن را درست روخوانی کند و دقیق بفهمد، باید به او دکترای افتخاری داد!
فرهنگِ بزرگِ سخن را باید جای‌گزینِ لغت‌نامۀ دهخدا کرد.

#فرهنگ‌نویسی

نکته‌ای دربارۀ لغت‌نامۀ دهخدا

هزاران واژه و معنی در لغت‌نامۀ دهخدا هست که هرگز در متونِ کهنِ فارسی به کار نرفته‌اند و امروزه هم در فارسی رایج نیستند.
بخشِ عمده‌ای از آن‌ها واژه‌های عربیِ قدیمی و مهجورند.
صِرفِ این‌که واژه‌ای یا معنایی در لغت‌نامه آمده دلیل بر رایج بودنش در فارسی نیست.
واژۀ قدیمی باید در متون به کار رفته باشد، وگرنه ارزشی ندارد.

#فرهنگ‌نویسی

این‌جانب بهروزِ صفرزاده در طولِ بیست سالِ گذشته یک‌تنه شش عنوان فرهنگ تألیف و تایپ کرده‌ام که پنج ناشرِ گوناگون آن‌ها را چاپ و منتشر کرده‌اند:
۱. فرهنگِ زبان‌آموزِ فارسی (۱۳۸۸)؛ ناشر: کانونِ زبانِ ایران.
۲. فرهنگِ فارسیِ گفتاری (۱۳۹۵)؛ ناشر: کتابِ بهار.
۳. فرهنگِ موضوعیِ فارسی (۱۳۹۶)؛ ناشر: نشرِ نو.
۴. فرهنگِ فارسی‌آموزِ دهخدا (۱۳۹۸)؛ ناشر: مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا.
۵. فرهنگِ جمع‌های مکسر (۱۳۹۸)؛ ناشر: کتابِ بهار.
۶. فرهنگِ املاییِ فارسی (۱۴۰۱)؛ ناشر: آوای خاور.

این شش فرهنگ جمعاً بیش از پنج هزار صفحه‌اند.
اگر با همین فرمان پیش بروم، احتمالاً نامم در رکوردهای گینس ثبت خواهد شد. 😁

#فرهنگ‌نویسی

نشانِ علی‌اکبرِ دهخدا، نخستین و تنها نشانِ مختصِ فرهنگ‌نویسی در ایران.

#فرهنگ‌نویسی
‌